Vormen met een verhaal

Je kent de geometrische vormen zeker al uit de wiskundeles, maar wist je dat ze ook doorheen de geschiedenis en in religie vaak een belangrijke rol spelen?  

Denk maar aan de Egyptenaren en de beroemde piramides. Die werden in driehoekvorm gebouwd omdat de driehoek symbool stond voor alles wat met de goden te maken had. Ze geloofden ook dat die vorm de beste was om de oversteek van de farao naar het hiernamaals zo gemakkelijk mogelijk te maken. Daarnaast stellen de drie hoeken van de driehoek de relatie voor tussen de mens, de goden en het heelal.  

Bij de vroege Indiaanse stammen in Amerika symboliseerde de driehoek de drie belangrijkste natuurelementen die zorgen voor het leven: aarde, lucht en water. Anderzijds stellen de drie zijdes van de driehoek het lichamelijke, het mentale en het spirituele voor. Het is van belang dat die drie elementen in evenwicht zijn bij zowel mensen als gemeenschappen. Bovendien kreeg de bekende tipi zijn driehoekige vorm omdat die zorgt voor stabiliteit en tegelijkertijd ook de relatie tussen de mens en natuur weergeeft. 

In de alchemie – de oudste vorm van natuurfilosofie – staat de driehoek voor de relatie tussen lichaam, geest en ziel. Daarnaast gebruikten ze de driehoek ook om de vier belangrijkste natuurelementen af te beelden. Wijst de punt van de driehoek naar boven dan staat hij voor lucht (met streep) en vuur (zonder streep). Wijst de punt naar beneden dan staat hij voor water (zonder streep) en de aarde (met streep).   

De cirkel en het vierkant speelden en heel belangrijke rol bij de beroemde Vitruviusman van Leonardo Da Vinci. Hij beweerde dat als je de mens op zijn rug legt met armen en benen gespreid je een cirkel kan tekenen met de navel als middelpunt waarbij de vingers en tenen samenvallen met de omtrek van de cirkel. Wanneer zijn armen gespreid zijn en je een lijn trekt tussen beide handen, komt de afstand overeen met zijn volledige lichaamslengte. Die lijnen vormen een perfect vierkant.  

De Iluminati – een geheim genootschap dat ontstond in de 18e eeuw – worden vaak gelinkt aan het symbool van een driehoek met daarin een oog. De oorsprong daarvan vinden we bij de driehoek als christelijk symbool voor de Heilige Drievuldigheid: Vader, Zoon en Heilige Geest.  

Het Ouroboros symbool ziet eruit als een slang of draak die in zijn eigen staart bijt en zo een cirkel vormt. Het symbool kwam voor in het Oude Egypte, de Griekse mythologie en de alchemie. Omdat er geen begin- of eindpunt is, staat het voor de eeuwigheid, maar ook voor de cyclische aard van de natuur aangezien alles terugkeert. Daarnaast drukt het ook het principe uit van de cirkel van het leven: leven – dood – wedergeboorte.  

Islam en geometrie

Ook in de islamitische kunst spelen geometrische vormen een belangrijke rol. In de islam worden meestal geen mensen afgebeeld zodat je ze niet kan vereren. De meest voorkomende patronen zijn de cirkel, de rechthoek en de ster. In de islamitische architectuur zijn deze patronen vaak terug te vinden bijvoorbeeld in bouwwerken en tegels.

Het concept ruimte krijgt in de Midden-Oosterse cultuur een helemaal andere invulling dan in de Westerse. Doordat de patronen elkaar vaak overlappen, wordt er een driedimensionale ruimte gemaakt, een patroon dat zich in de oneindigheid lijkt te herhalen.