Follow the leader
Op een bepaald moment in de voorstelling wordt het publiek in twee gesplitst. Twee groepen worden tegenover elkaar gezet. De sfeer slaat om en er ontstaan twee kampen. De ene groep vereert de cirkel en de andere het vierkant.
- Weet je nog wat de aanleiding hiervan was?
- Waarvoor staat de ene groep (het vierkant) en waarvoor staat de andere (de cirkel)?
- Wie was de leider van de ene groep en van de andere?
- Hoe voelde je je toen de groep in twee kampen werd gesplitst?
Voor de leerkrachten & ouders
De makers vinden dit een belangrijk deel van de voorstelling. Ze willen ermee aantonen hoe snel er verdeeldheid kan gecreëerd worden, hoewel de argumenten -letterlijk- puur symbolisch zijn. Doordat er een charismatische leidersfiguur een grote groep kan overtuigen van een gelijk, word je als publiek plots geconfronteerd dat je een kamp kiest, zonder daar misschien bewust van te zijn.
Ken je voorbeelden uit de maatschappij?
Hoe zouden personen een publiek kunnen overtuigen van een gelijk zonder dat ze daar misschien bewust van zijn? Denk aan:
- Politieke leiders
- Fake news
- Influencers & celebrities
In de wetenschap
Het autoriteitsprincipe
In de marketing en reclame worden vaak personen in een pak of witte jas geportretteerd om vertrouwen te wekken bij potentiële klanten. Dit is een principe uit de sociale psychologie waarbij mensen sneller geneigd zijn te luisteren naar iemand die er deskundig uitziet. Ook al is de persoon geen expert of dokter, toch voelen mensen sneller vertrouwen wanneer iemand een witte jas of een herkenbaar kledingstuk aan heeft. Of waarom denk je dat in tandpastareclame iemand altijd een witte jas draagt? In de marketing wordt dit het ‘autoriteitsprincipe’ genoemd.
Ken je nog andere kledij die autoriteit oproepen?
Experiment Milgram
Het Stanley Milgram-experiment uit 1963 onderzocht gehoorzaamheid. Milgram verdeelde deelnemers in “leraren” en “leerlingen,” waarbij de laatste groep acteurs waren.
De leraren moesten de leerlingen testen en hen een steeds zwaardere “elektrische schok” toedienen bij een fout antwoord, wat in werkelijkheid enkel een geluidsopname was. Ondanks hun bedenkingen, gingen meer dan 65% van de leraren door tot een dodelijk niveau, aangemoedigd door de onderzoeker. Het experiment toonde de impact van autoriteit op gehoorzaamheid en wierp licht op de vraag hoe mensen in staat zijn gruweldaden te verrichten onder gezag.
FILMTIP!
Die Welle
“Die Welle” (De Golf) is een film over een leerkracht, meneer Wenger, die zijn klas wil uitleggen hoe makkelijk een dictatuur ontstaat. Hij start een experiment op school waarin de leerlingen een groep vormen met eigen regels: “Die Welle” of “De Golf”.
Eerst vinden de leerlingen het leuk: ze dragen dezelfde kleren en maken hun eigen regels. De verwantschap in de klasgroep is nog nooit zo sterk geweest. Maar al snel gaat het experiment te ver. De leerlingen beginnen andere mensen, leerlingen en leerkrachten, buiten te sluiten, ze worden agressief, en het loopt helemaal uit de hand. Uiteindelijk beseffen ze hoe gevaarlijk het is om blindelings een groep te volgen zonder zelf na te denken.
LEESTIP!
In “Autoriteit” onderzoekt Paul Verhaeghe wat autoriteit betekent in de moderne samenleving. Hij legt uit dat er een verschil is tussen echte autoriteit, die gebaseerd is op respect en vertrouwen, en autoritarisme, dat draait om macht en controle. Verhaeghe bespreekt hoe traditionele vormen van autoriteit, zoals die van ouders, leraren en leiders, zijn veranderd door de opkomst van individualisme en neoliberale ideeën. Hij stelt dat de samenleving nieuwe vormen van autoriteit nodig heeft die eerlijker en menselijker zijn, waarbij verantwoordelijkheid en gemeenschapszin centraal staan.
Het boek biedt inzichten in hoe we gezag kunnen herdenken om een gezondere maatschappij te creëren.